PARIBASAN-BEBASAN-SALOKA
PRIBAHASA JAWA
| 1. Adigang, adiguna, adiguna 2. Ana catur mungkur 3. Ana daulate ora ono begjane 4. Ana gulo ana semut 5. Anak polah bapak kepradhah 6. Angon mangsa 7. Angon ulat ngumbar tangan 8. Arep jamure emoh watange 9. Asu arebut balung 10. Asu belang kalung wang 11. Asu marani gepuk 12. Ati bengkong oleh oncong 13. Baladewa ilang gapite 14. Banyu pinerang 15. Bathok bolu isi madu 16. Bebek mungsuh mliwis 17. Becik ketitik, ala ketora 18. Belo melu seto 19. Mbidhung apirowang 20. Blaba wuda 21. Blilu tau pinter durung nglakoni 22. Bubuk oleh leng 23. Mburu uceng kelangan deleg
24. Busuk ketekuk, pinter keblinget
25. Car-cor koyo kurang janganan
26. Cathok gawel 27. Cebol nggayuh lintang 28. Cecak nguntal empyak 29. Cedhak celeng boloten 30. Ciri wanci lelai ginowo mati 31. Criwis cawis 32. Cuplek andeng2, ora prenah panggonane 33. Dadyo suket suthik nyenggut 34. Dahwen ati open 35. Dandang konen kontul, kontul konen dandang 36. Desa mowo coro negoro mowo toto 37. Demit ora dulit setan ora doyan 38. Digarukake dilukokake 39. Dipalangono mlumpat ditaleono medhot 40. Diwenehi ati ngroggoh rempelo 41. Dom sumurup ing banyu 42. Dudu sanak dudu kadang mati melu kelangan 43. Dudutan lan aculan 44. Durung ilang pupuk lempuyange 45. Durung pecus keselak besus 46. Emban cinde emban siladan 47. Embat-embat celarat 48. Emprit abuntut bedhug 49. Endhas pethak ketiban empyak 50. Entek golek kurang amek 51. Entek jarake 52. Esuk dele sore tempe 53. Gagak nganggo laring merak 54. Gajah alingan suket teki 55. Nggajah elar 56. Gajah ngidak rapah 57. Gajah tumbuk, kancil mati tengah 58. Garang garing 59. Gawe luwangan, ngurugi luwangan 60. Nggayuh-nggayuh luput 61. Nggenthong umos 62. Gliyak-gliyak tumindak, sareh pakolen 63. Golek banyu bening 64. Golek-golek ketanggor wong luru-luru 65. Gupak pulut ora mangan nangkane 66. Idu didilat maneh 67. Iwak kalebu ing wuwu 68. Njagakake endhonge blorok 69. Njajah desa milang kori 70. Jalma angkara mati murka 71. Jalukan ora wewehan 72. Jati ketlusuban luyung 73. Jer basuki mawa beyo 74. Njujul wuwul 75. Njunjung ngentebake 76. Kadang konang 77. Kalah cacak menang cacak 78. Kandhang langit kemul mega 79. Katepang ngrangsang gunung 80. Katon cepoko sewakul 81. Kaya banyu karo lengo 82. Kebat kliwat gancang pincang 83. Kebanjiran segoro madu 84. Kebo ilang, tombok kandang 85. Kebo bule mati setra 86. Kebo kabotan sungu 87. Kebo lumumpat ing palang 88. Kebo mulih menyang kandhange 89. Kebo nusu gudel 90. Kagedhen empyak kurang cagak 91. Kejugrugan gunung menyan 92. Kelacak kepathak 93. Kenao iwake aja buthek banyune 94. Kendel ngringkel, dhadhag ora godag 95. Kencono katon wingko 96. Kenes ora ethes 97. Keplok ora tombok 98. Kere munggah bale 99. Kerot ora duwe untu 100Kerubuhan gunung 101. Kesandung ing rata, kebentus ing tawang 102. Ketulo-tulo ketali 103. Kethek saranggon 104. Kleyang kabur kanginan
105. Kongsi jambul uwanen
106. Kraket ing galer 107. Kriwikan dadi grojogan 108. Kumenthus ora pecus 109. Kutuk nggendhong kemiri 110. Kutuk marani sunduk 111. Ladak kecengklak 112. Lahang karoban manis 113. Lambe satumang kari samerang 114. Lanang kemangi 115. Lumpuh ngideri jagad 116. Madu balung tanpo isi 117. Maju tatu mundur ajur 118. Matang tuna numbak luput 119. Meneng widoro uleran
120. Menthung koja keno sembagine
121. Mikul duwur mendhem jero 122. Milih-milih tebu boleng 123. Mrojol selaning garu 124. Mubra-mubru blabur madu 125. Nabok nyilih tangan 126. Nucuk ngiberake 127. Nututi layangan pedhot 128. Ngagar metu kawul 129. Ngalasake negara 130. Ngalem legining gulo 131. Ngaturake kidang lumayu 132. Nglungguhi klasa gumelar 133. Nguthik-unthik macam dhedhe 134. Nguyahi segoro 135. Nyangoni kawulo minggat 136. Nyolong pethek
137. Nyunggi lumpang kentheng
138. Obah ngarep kobet buri
139. Opor bebek mentas awake dhewek 140. Ora ono banyu milimendhuwur 141. Ora ganja ora unus 142. Ora mambu enthong irus 143. Ora tembung ora luwung 144. Ora uwur ora sembur 145. Palang mangan tandur 146. Pandengan karo srengenge 147. Pecruk tunggu bara 148. Pitik trondol diumbar ing pandaringan 149. Pupur sawise benjut 150. Rawe-rawe rantas, malang-malang putung 151. Rebut kemiring kopong 152. Rukun agawe santosa, crah agawe bubrah 153. Sabaya pati, sabaya mukti 154. Sadumuk bathuk, sanyari bumi 155. Sandhing kebo gupak 156. Satru mungging cangklakan 157. Sedhakep ngawe-awe 158. Sembur-sembur adas, siram-siram bayem 159. Sepi ing pamrih, rame ing gawe 160. Sluman slumun slamet 161. Sumur lumaku tinimba 162. Tebu tuwuh socane 163. Tekek mati ing ulone 164. Tembang rawat-rawat, ujare bakul sinamberawa 165. Timun jinara 166. Timun wungkuk jaga imbuh 167. Tinggal nglanggang acolong playu 168. Tulung menthung 169. Tumbak cucukan 170. Tuna satak bathi sanak 171. Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati 172. Tunggal Banyu 173. Tut Wuri handayani 174. Ulo marani gepuk 175. Ulat madhep ati karep 176. Undhaking pawarta sudaning kiriman 177. Welas tanpa alis 178. Wiwit kuncung nganti gelung 179. Yitna yuwana lena kena |
Ngendelake kakuwatane, kaluhurane lan kapinteran
Ora gelem ngrungokake rerasan sing ora becik
Wis arep nemu kabegjan, naing ora sido
Panggonan sing ngrejekeni, mesthi akeh wong sing nekani
Wong tuwa nemu reribed amargo sako polahing anak
Golek wektu sing prayogo
Nyawang kahanan jalaran arep nyolong
Gelem kepenake ora gelem rekasane
Pepadon rebutan barang sepele
Wong asor nanging sugih
Njarak marani bahaya
Duwe niyat ala oleh dalan
Ilang kaluhurane
Ngibarate pasulayane sedulur mesthi enggal pulihe
Wong asor nanging sugih kapinteran
Wong pinter mungsuh wong pinter
Becik utawo ola ketora dewe ing tembe mburine
Mung elu-elu wae, ora ngerti karepe
Ethok-ethok mitulungi, nanging sejatine ngrusuhi
Bangeting lomane nganti uripe dewe kacing krangan
Senajan durung mangerti, nanging wis bisa nindakake
Duwe niyat ala oleh dalan
Mburu barang sepele malah kelangan sing aji
Sing bodho ugo sing pinter pada dene nemu ciloko
Guneman waton metu tanpo dipikir disik
Ora diajak rembugan, nanging melu-melu ngrembug
Duwe kekarepan sing mokal bisane kalakon
Gegayuhan kang ora timbang karo kakuwatane
Cedhakan karo wong olo njalari katut ola
Pakulinan olo sing ora bisa ilang
Tansah nbantah prentah nanging sumadya tidakake
Samubarange kang njalari olo prayoga disingkirake
Moh sopo aruh
Nacap nanging arep dimelik dewe
Alo dikandahake apik, apik dikandhake olo
Saben panggonen duwe cara dewe-dewe
Tansah ginanjar slamet ora ono sing ngebeti
Dikon nyambut gawe abot
Yen wis ( jodoh ) koyo ngopo bakal Klakon dadi
Nyuwun wis diparingi sathithik, ndadak nyuwun sing akeh
Laku samar ( meneng-menengan )
sanajan wong liyo melu ngresakake
Padha kethikan, sing siji api-api ora ngerti
Dipadhake bocah cilik, durung dianggap dewoso
Durung sembodo wis kepingin sing ora-ora
Siji lan sijine ora podho pangrengkuhe ( ora adil )
Nyambut gawe klawan ngati-ati banget
Prakoro sepele dadi gedhe
Nemahi kasusahan (reribed) bola-bali (gonta-ganti)
Olehi ngunen-uneni sakatoge
Entek kesigihane
Ora teteg atine ( molah – malih )
Wong asor (cilik) duwe tumindak kaya wong luhur
Lair karo batine bedo banget, mesthi bae ketoro
Sarwa gedhe lan santosa kekarepane
Woong sing nrajang wewalere (larangan) dhewe
Wong gede gede, wong cilik sing sengsaro
Umuk sugih nanging sejatine kacingkrangan
Golek utangan mung perlu kanggo nyaur utang
Samubarang kang dijanagka ora dadi
Ora bisa nyimpen wadi
Sanajan , nanging keleksanan maksude
Golek pitutur sing becik
Karepe arep golek ( utang ), malah dijaluki ( utang )
Melu rekasane, nanging ora melu kepenake
Njabel gunem ( kasuguhan ) sing wis kawetu
Kena apusi sarana gampang
Njagakake barang kang durung mesthi
Njajah ( leluangan ) menyang ngendi-ngendi
Nemu bilai jalaran saka murka
Seneng njaluk nanging ora gelem weweh
Golongane wong becik kalebon wong olo
Kabeh gegayuhan mbutuhake wragad
Prakasa sing ngundhak-undhaki rekoso
Ngalembana nanging niyate ngasorake
Ngakoni sadulur mung karo sing sugih-sugih
Begjan-begjanan embuh kalah utowo menang
Wong sing ora duwe papan panggonan
Kagedhen panjaka ( kekarepan ) mokal biso klakon
Disenengi wong akeh
Pasaduluran kang ora biso rukun
Tumindak sarwa kesusu, asile mesthi ora kebeneran
Nemu kabegjan ( rejeki ) kang gedhe banget
Wis kelangan, malah kudu ngetokake wragad maneh
Wong pinter nanging ora ona sing nganggokake
Wong rekoso uripe, amarga kabotan ngopeni anak
Ngadili prakoro ora nganggo wewathon
Wong lunga utawa barang ilang sing bali ana asale
Wong tuwa njaluk wuruk marang wong enom
Kagedhen kekarepan nanging ora sembodo
Nemu kabegjan gedhe banget
Wis ora biso mungkir maneh jalaran kabukten
Sing dikarep bisaa kelakon, nanging gawe rame
Ngakune ( katone ) kendel lan pinter, jebule jirih tur bodho
Senajan bagus utawo ayu, tetep ora ditresnani
Sugih umuk nanging bodho
Melu seneng-seneng nanging ora gelem cucul wragad
Wong asor ( cilik ) didadekake wong gedhe
Duwe kekarepan nanging ora duwe wragad
Nemu beboyo sing ora dinyana-nyana
Tansah nandhang sengsoro
Grombolan wong laku ala
Wong urip sing kalunto-lunto
Nganti tuwo banget
Wong sing mlarat banget
Prakara cilik dadi gedhe
Doyan umuk, ora sembodo
Nyandhang kang sarwa aji ngambah dalan kang gawat
Njarag marani bebaya
Wong angkuh nemahi kacilakan amargo kalakuane dewe
Bagus / Ayu rupane tur luhur bebudene
Aweh pitutur bola-bali, nanging ora digugu
Wong lanang sing jirih
Njangka kekarepan sing mokal
Padudon amargo barang sepele
Kabeh budidaya ora kasil
Tansah luput panggayuhe
Wong kang laire katon anteng, nanging tibake ala atine
Rumangsane ngapusi, nanging sejatine kapusan
Njunjung drajate wong tuwa
Kakehan pilihan, wusanane oleh sing ora becik
Linuwih ( pinunjul ing kawruh ) langka sing madhani
Sarwa kacukupan
Nindakake panggawean ala sarana kongkonan
Wis disuguh, mulihe nyangking suguhan (mbrekat)
Ngupoyo barang sepele sing wis ilang
Ngojok-ojoki supayo dadi pasulayan
Ora manut pranatane negara
Nyebut kaluwihane kapinteran wong utawo kasugihan wong
Nuduhake gegayuhan sing angel kacekal
Wong asor biso ngalahake wong luhur ( gedhe ) nganti gawe kagete wong akeh
Gawe nesume wong
Weweh marang wong sugih, tiwas tuwas
Ndandani barang kang pijer rusak
Mlesed soko pametheke
Luwih becik rekasa dhisik, ing tembe burine bakal kapenak
Mentas saka rekadayane dhewe
Watake anak mesthi tiru wong tuwane
Alo rupane ugo olo atine
Dudu sanak dudu kadang
Njupuk tanpa nembung dhisik
Ora gelem aweh rembug / pitulungan sathithik-sathithik
Dipercaya njaga, wekasane malah ngrusak dhewe
Mungsuhan karo wong kuwoso ( gedhe )
Dipasrahi kang dadi senengane
Wong ala dipasrahi tunggu barang sing aji
Ngati-ati nanging sawise kabacut kalakon
Kabeh kang nglang-alangi disingkirake
Melik utawa padudon prakara barang sepele
Karukunan ndadekake kasantosan, congkrah ndadekake karusakan
Rukun nganti tekan pati
Padudon nganti dilabuhi toh pati
Sapa sing salah bakal konangan
Mungsuh kang isih sanak sadulur
Mareni panggawe ala, nanging isih kepengin nglakoni
Bisa keleksanan margo pandongane wong akeh
Tumandang gawe tanpa duwe kamelikan apa-apa
Sanajan kurang ngati-ati, ewadene diparingi slamet
Njaluk diangsu kawruhe, nawak-nawakake ngelmune
Prakara sing wis becik dadi bubrah marga ana sing nyetani ( ngalang-alangi )
Nemahi cilaka amarga saka guneme dhewe
Kabar kang durung mesthi bener lan lupute
Samubarang kang gampang banget
Mung dienggo jaga-jaga yen ana kekurangane
Keplayu saka ing peperangan
Ketone tetulung, nanging sejatine malah nyusahake
Seneng adul-adul
Rugi bandho, nanging bathi paseduluran
Turunane wong cilik dadi wong gedhe, turune wong gedhe dadi wong cilik
Tunggal ngelmu, tunggal guru
Paring kalonggaran nanging ugo paring pepeling amrih becike
Njarak marani bebaya
Wis manteb banget
Pawarta iku lumrahe wis beda karo nyatane
Welas marang wong kang ndadekake sangsarane
Wiwit cilik nganti tuwa ( gedhe )
Sing ngati-ati nemu slamet, sing sembrono
|
0 comments:
Post a Comment